بیماری های قلبی-عروقی یا Cardiovascular گروهی از بیماری های درگیر کننده قلب و عروق می باشد که به دو دسته تک ژنی و چند عاملی قابلیت تقسیم بندی دارد. انواع چند عاملی بیماری، از فراوانی بیشتری در جمعیت عمومی برخوردار بوده و قابلیت پیشگری بسیار موفقی را از خود نشان می دهند.
در مقابل انواع متفاوتی از بیماری های قلبی-عروقی به صورت تک ژنی بوده و از الگوهای معمول انتقال مندلی یا انتقال مادری در شجره ها تبعیت می کنند و به علت نقص در ژنهای حیاتی مرتبط با قلب و عروق شکل می گیرند. تا پیش از شکل گیری تکنولوژی (Next Generation Sequencing (NGS لوکوس یا لوکوس های مورد نظر پس از توالی یابی Sanger و مقایسه توالی بدست آمده با توالی مرجع، از نظر وجود جهش مورد بررسی قرار می گرفت که به علت درگیری ژن های متعدد در این گروه از بیماری ها و وجود بسیاری از ژن های ناشناخته، معمولا شناسایی ژن مرتبط با بیماری به علت مسائل اقتصادی با شکست روبه رو می شد.
امروزه تکنولوژی NGS با الهام از توالی یابیSanger و تکنیک PCR توانسته است میلیون ها قطعه متفاوت DNA را به صورت همزمان تعیین توالی و از نظر وجود جهش(ها) مورد بررسی قرار دهد.
NGS در پزشکی قلبی-عروقی
امروزه این تکنولوژی در شناسایی علت تمامی بیماری های قلبی-عروقی همچون: سندروم مارفان، سندروم Long QT، هایپرکلسترولمی خانوادگی، کاردیومایوپاتی های خانوادگی و سایر بیمار های قلبی-عروقی کاربرد دارد به طوری که بعنوان یک روش استاندارد در زمینه تشخیص علت و شناسایی افراد بیمار و ناقل در خانواده ها و مدیریت بهتر بیماری معرفی می گردد.
در راه شناسایی علت بیماری های قلبی-عروقی از دو مزیت NGS می توان بهره جست:
1- استفاده از Panelهای NGS که تنها ژن های تا کنون شناخته شده در بیماری های قلبی-عروقی را مورد بررسی قرار می دهند
2- استفاده از توالی یابی های گسترده به دو شکل whole genome sequencing و whole exome sequencing
که البته روش دوم در رابطه با این گروه از بیماری ها بیشتر مورد تایید می باشد زیرا عرصه بیمار های قلبی-عروقی دنیایی ناشناخته است که در هر شجره می تواند ژنی اختصاصی و ناشناخته درگیر شده باشد. قابل ذکر است در هر دو روش NGS، توالی یابی با دقت بسیار بالا انجام می شود و در نهایت تعداد زیادی از تغییرات در سطح DNA با کمک ابزارهای بسیار قدرتمند بیوانفورماتیکی مورد بررسی قرار گرفته و علت بیماری در فرد و خانواده شناخته می شود.
علاوه بر توانایی بسیار بالای NGS در شناسایی علل بیماری های قلبی-عرقی وراثتی، از این تکنولوژی نیز می توان در شناسایی علل ژنتیکی بیماری های قلبی-عروقی چندعاملی بهره جست تا بتوان به وسیله آن در شناسایی افراد مستعد بیماری، درمان و مدیریت بهتر آن ها استفاده کرد. در این رابطه می توان از حداقل چهار مزیت این روش در بررسی بیماری های قلبی-عروقی چندعاملی بهره جست:
1- بررسی تمام ژنوم یا ژنهای درگیر شناخته شده در بیماری های قلبی-عروقی
2- بررسی تغییرات اپی ژنتیکی در ژنوم افراد مبتلا به بیماری های قلبی-عروقی
3- بررسی تغییرات بیان ژن های درگیر در بیماری های قلبی-عروقی
4- بررسی بیان RNAهای غیر کد کننده در افراد درگیر
که تمامی موارد فوق در شناسایی و بررسی بیومارکرهای پیش بینی کننده و پیش گویی کننده در علم جدید پزشکی به شدت کاربرد دارد.
در این میان درمانگاه تخصصی ژنتیک دکتر فقیهی اولین و تنها ارائه کننده توالی یابی به روش NGS با روش Illumina و با به روزترین دستگاه ها و زبده ترین متخصصان علوم سلولی و مولکولی و ژنتیک پزشکی در قطب پزشکی جنوب کشور، شیراز، آماده ارائه خدمت به تمامی مراکز درمانی و تحقیقاتی در زمینه بیماری های قلبی-عروقی است. به علاوه این مرکز افتخار دارد در سایر زمینه های ژنتیک مولکولی و پزشکی با تمامی پزشکان، متخصصین ژنتیک مولکولی و پزشکی و سایر محققین علوم زیست شناسی و پزشکی همکاری نماید. تعدادی از خدمات قابل ارائه توسط این مرکز عبارتند از: مشاوره ژنتیک به افراد در خطر بیماری های ژنتیکی، سیتوژنتیک (سلولی و مولکولی)، الکتروفورز موئینه و توالی یابی به روش Sanger،MLPA، بررسی سندرم X شکننده، مطالعه بیماری های عضلانی متفاوت و مشاوره در امر بیوانفورماتیک.